Historia miasta
Historia Łazisk Górnych związana jest ściśle z dziejami ziemi pszczyńskiej, obejmującej przez wieki znaczne obszary dzisiejszego województwa śląskiego. Pierwsze wzmianki o wsi Łaziska pochodzą z 1287 roku, kiedy to właścicielem tych ziem był rycerz Borko z Łazisk.
Z przetrwałych dokumentów można wnioskować, że wieś Łaziska, leżąca na terenie dzisiejszych Łazisk Średnich, powstała dużo wcześniej. Zaczątków Łazisk Dolnych natomiast należy doszukiwać się w roku, kiedy to, „Książe Opolski i Pan na Raciborzu” potwierdził niektóre darowizny dla kościoła św. Wojciecha w Mikołowie, określając tereny dzisiejszych Łazisk Dolnych jako Nowe Pole.
Nazwa Łaziska w ówczesnym znaczeniu kojarzy się z łazami, łysinami oznaczającymi nowe tereny leśne wykarczowane i przygotowane do uprawy. Ludzi trudniących się trzebieniem lasu i karczunkiem nazywano łazękami.
Do XVII w. mieszkańcy wsi trudnili się wyłącznie rolnictwem, a w swym gronie posiadali jedynie kilku rzemieślników zaspokajających miejscowe potrzeby. Pod koniec XVII wieku nastąpiły dalsze przeobrażenia wskutek odkrycia na tym terenie pokładów węgla kamiennego. Powstały kopalnie: „Szczęście Henryka”, „Radość Augusty”, w dalszej kolejności „Waleska”, „Brada”, „Książątko”. W związku z rozwojem górnictwa wzrosło zapotrzebowanie na energię elektryczną, co dało początek dzisiejszej Elektrowni „Łaziska” (dawniej „Elektro”). Zachodzące u schyłku XVIII wieku zjawiska doprowadziły do zmiany charakteru rolniczych wsi i przekształcenia ich w osady przemysłowo-rolnicze. W tym też czasie powstały nowe drogi, zwane traktami, łączące Śmiłowice, poprzez Łaziska, z Orzeszem oraz Zawiść z Woszczycami.
W 1896 roku w Łaziskach podłączono elektryczność, a 20 lat później pierwszy wodociąg. Postępujący dalszy wszechstronny rozwój liczących niegdyś kilkadziesiąt gospodarstw rolnych Łazisk spowodował przekształcenie się ich w jednostkę mającą charakter miejski. Przemiany te znalazły wyraz w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1950 r. nadającym Łaziskom Górnym z dniem 1 stycznia 1951 r. prawa miejskie. Natomiast 13 listopada 1964 r. status osiedla uzyskały Łaziska Średnie wraz z włączonymi do nich w 1945 r. Łaziskami Dolnymi. Reforma terytorialna kraju w 1973 r. wcieliła w granice miasta tereny Łazisk Średnich i Dolnych, a także część obszaru byłej gromady Mokre, zwiększając obszar miasta z 11 km2 do obecnej wielkości 20 km2.
Zabytki
Na terenie miasta znajduje się 8 obiektów wpisanych na listę zabytków:
- pozostałości parku przy ulicy Stefana Wyszyńskiego (wpisane na listę w 1981 r.),
- kościół Matki Bożej Królowej Różańca Świętego, wzniesiony na przełomie XIX i XX w. w stylu eklektycznym, z elementami neogotyckimi i neoromańskimi,
- plebania w Łaziskach Górnych, z lat 1902-1903, wybudowana według projektu Gregerackiego z Żor w stylu górnośląskiego domu robotniczego,
- ratusz z 1927 r., wybudowany w stylu funkcjonalistycznym,
- budynek szkoły podstawowej nr 1 z 1915 r., wybudowanej w stylu modernistycznym,
- Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna z 1913, bez wyraźnych znak stylowych, dawny tzw. Schlafhaus,
- kościół Męczeństwa św. Jana Chrzciciela w Łaziskach Średnich z lat 1937-1940 w stylu modernistycznym, według projektu architekta Gambca,
- budynek gimnazjum nr 3 w Łaziskach Średnich z lat 1928–1930, wybudowanego w stylu funkcjonalistycznym według projektu inżyniera Krzyżanowskiego.
Najstarszym obiektem jest krzyż dziękczynny z 1738 r., ustawiony przez mistrza szklarskiego Szymona Mendeckiego z książęcej huty szkła w podzięce za jej ocalenie podczas wielkiego huraganu, który przeszedł w tym roku nad Łaziskami. Został odnowiony w 1834 r. po uszkodzeniach dokonanych przez poszukiwaczy skarbów. Krzyż stoi w dzielnicy Brada, na terenie prywatnym.
Inne wiekowe budynki to m.in.:
- w Łaziskach Górnych – osiedle robotnicze przy ulicy Św. Jana Pawła II, domy mieszkalne przy ulicy Dworcowej z początku XX w.,
- w Łaziskach Średnich – osiedle robotnicze przy ulicy Sikorskiego, Zakładowy Dom Kultury przy kopalni „Bolesław Śmiały” z początku XX w.,
- w Łaziskach Dolnych – wieża wodna z okresu międzywojennego, kapliczka na tzw. Wierzysku z początku XIX w., siedziba Ochotniczej Straży Pożarnej (dawna szkoła) z końca XIX w.