Blisko 1/4 powierzchni Metropolii zajmują lasy, parki i zieleńce. Gdzie się znajdują, jaką mają powierzchnię i z jakich atrakcji można skorzystać?
Odpowiedzi na te pytania można znaleźć na mapie interaktywnej GreenGZM, dostępnej na portalu InfoGZM.
– Coraz wyraźniej dostrzegamy wielowymiarowe znaczenie terenów przyrodniczych dla takich obszarów jak GZM. Trzeba kompleksowo eksponować ten potencjał nie tylko w skali pojedynczej gminy, ale i całej Metropolii, budując sukcesywnie jej zielony wizerunek . Dlatego też przygotowaliśmy stronę GreenGZM prezentującą "zielony wymiar" Metropolii w ramach dalszego rozwijania naszego portalu InfoGZM – mówi Agnieszka Szczepańska-Góra, zastępca dyrektora Departamentu Strategii i Polityki Przestrzennej.
Wbrew utartym stereotypom, odnoszącym się do przemysłowej przeszłości wielu miast dzisiejszej Metropolii, tereny zieleni i lasy zajmują znaczną jej część - łącznie ponad 1/4 całego obszaru GZM. Same lasy to aż 25,4 proc., a parki i zieleńce (wg GUS - tereny zieleni publicznej będące w gestii samorządów) to ok. 1 proc. powierzchni wszystkich 41 gmin. Przykładowo Chorzów cechuje się największym udziałem powierzchni terenów zieleni ogółem w stosunku do swojej powierzchni.
To aż ok. 20 proc. m.in. dzięki największemu w Polsce Parkowi Śląskiemu
Natomiast do gmin o największej liczbie parków zaliczyć można Sosnowiec (ok. 17), a także Tychy, Bytom, Rudę Śląską i Katowice. W przypadku skwerów w czołówce są Zabrze (ok. 290) oraz Gliwice, Chorzów, Będzin i Bieruń. Pod względem wielkości udziału terenów leśnych w stosunku do powierzchni gminy, na pierwszym miejscu jest Kobiór: ponad 82 proc., a wśród miast na prawach powiatu Katowice, gdzie lasy zajmują blisko 40 proc. powierzchni.
GreenGZM to pierwsza taka próba zbiorczego i całościowego zebrania informacji o terenach zieleni i lasach w GZM. Składa się na nią:
- interaktywna mapa terenów zieleni publicznej na tle kompleksów leśnych i terenów prawnie chronionych; dodatkowo dla danego parku opracowany jest jego krótki opis z informacją o głównych atrakcjach i zestawem zdjęć; mapa posiada też takie funkcjonalności jak: narzędzia rysowania, pomiaru długości i powierzchni, sortowanie parku wg powierzchni i wybranych atrakcji, możliwość zaczytania ortofotomapy;
- broszura informacyjna, zawierająca zestaw podstawowych pojęć i definicji związanych z tematyką przyrodniczą (np. teren zieleni, las, rozwój zrównoważony, system przyrodniczy miasta, usługi ekosystemowe, zielona infrastruktura itp.) oraz podstawowe dane liczbowe i procentowe dla GZM nt. terenów zieleni i lasów.
Warto dodać, że obecne zasoby przyrodnicze w gminach GZM lub w ich sąsiedztwie, to częściowo zasługa inicjatywy z lat sześćdziesiątych XX wieku - stworzenia tzw. Leśnego Pasa Ochronnego dla ówczesnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Jego efekty widoczne są do dziś, choć zwykle brakuje świadomości, że to inicjatywa sprzed ponad pięciu dekad.
– Terenów zieleni nie można postrzegać jako obciążenie budżetowe, generujące jedynie konieczność utrzymania i pielęgnacji. Warto widzieć w nich czynnik podnoszący atrakcyjność gminy. Nie tylko pod względem komercyjnym, ale przede wszystkim pod względem kreowania zdrowych i przyjaznych warunków życia, zmniejszającej znacznie obciążenia środowiskowe wynikające z zabetonowanej i zabudowanej przestrzeni. W dobie konkurencji o mieszkańca i inwestora oraz rosnącej świadomości ekologicznej nabiera to dziś coraz większego znaczenia. Priorytetem powinno być dbanie o stan ilościowy i jakościowy parków, skwerów i otwartych terenów w ośrodkach sportu i rekreacji w miastach – dodaje Agnieszka Szczepańska-Góra.
Parki, skwery, tereny rekreacyjne i kompleksy leśne to ważny element struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta i całej Metropolii. Prócz podstawowej funkcji przyrodniczej (biologicznej, hydrologicznej i klimatycznej), pełnią one liczne funkcje poza przyrodnicze (społeczną, zdrowotną, estetyczną, promocyjną). Wpływają też na kompozycję i estetykę przestrzeni zurbanizowanej, a nierzadko motywują decyzje lokalizacyjne. Mieszkanie w sąsiedztwie terenu zieleni czy zbiornika wodnego zawsze jest atrakcyjne i podnosi wartość nieruchomości.
Tereny te odgrywają także ważną rolę neutralizującą wobec negatywnych zjawisk klimatycznych
Są przeciwwagą dla powierzchni uszczelnionych i kumulujących ciepło, a ich zdolność do retencjonowania wody i podnoszenia wilgotności wpływa na tzw. proces mitygacji (niwelowania negatywnych skutków globalnego ocieplenia) i adaptacji (przystosowywania się do nowych warunków klimatycznych).
GreenGZM można znaleźć na portalu InfoGZM w zakładce Analizy > Mapy > GreenGZM